تحلیل جامعه شناختی رمان" بیروت 75 " اثر غاده السّمان بر پایه نظریه ساختارگرایی تکوینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.

2 دانشیار زبان وادبیات عربی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، قم، ایران.

3 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22091/npa.2025.12478.1031

چکیده

جامعه شناسی ادبیات به عنوان یکی از زیر شاخه­های جامعه شناسی به بررسی آثار ادبی با رویکرد اجتماعی و پیامدهای آن می­پردازد. در این پژوهش، جامعه‌شناختی رمان «بیروت 75» اثر غاده السمان بر اساس نظریه ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن مورد تحلیل و کنکاش قرار می­گیرد. هدف اصلی پژوهش، کاوش در ابعاد اجتماعی و فرهنگی مندرج در رمان و واکاوی نقش ساختارهای اجتماعی در شکل‌گیری و بازتاب مسائل اجتماعی آن زمان است. تحلیل جامعه‌شناختی به بررسی واقعیات اجتماعی، شرح، مقایسه و تحلیل جوامع انسانی و رفتار و کردار انسان‌ها در جامعه بر حسب زمان، مکان و علت آنها، اهتمام می­ورزد.یافته‌ها نشان می‌دهد که این رمان با تمرکز بر موضوعاتی مانند فقر، نابرابری‌های طبقاتی، مسائل قومی، شهرت و شهوت، توانسته است به‌روشنی وضعیت بحرانی و چالش‌های جامعه بیروت در دهه ۱۹۷۰ را بازنمایی کند؛ ساختارهای اجتماعی درون اثر، به همراه نبوغ نویسنده، توانسته است تصویری جامع و چندلایه از بحران‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی از آن دوره ارائه دهد و بر اهمیت مطالعه جامعه‌شناختی ادبیات در فهم عمیق‌تر تحولات اجتماعی تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological analysis of the novel Beirut 75 by Ghadah Al-Seman based on the theory of developmental structuralism

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Namdari 1
  • Askar babazadeh aghdal 2
  • Mustafa Mohammadzadeh 3
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Ayatollah Borujerdi University, Borujerd, Iran.
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature in Holy Quran Sciences and Knowledge University, Qom, Iran
3 Master student of Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The sociology of literature, as a sub-branch of sociology, analyzes the social production of literature and its social consequences. This research explores a sociological analysis of Ghada al-Samman's novel "Beirut '75" based on Lucien Goldmann's genetic structuralism theory. The main goal of the research is to explore the social and cultural dimensions embedded in the novel and to analyze the role of social structures in shaping and reflecting the social issues of that time. Sociological analysis focuses on examining social realities, describing, comparing, and analyzing human societies as well as the behavior and actions of people within society according to their time, place, and causes. The findings show that this novel, by focusing on topics such as poverty, class inequalities, ethnic issues, fame, and lust, has clearly represented the critical situation and challenges of Beirut society in the 1970s; the social structures within the work, combined with the author's genius, have provided a comprehensive and multi-layered picture of the social, cultural, and political crises of that period, emphasizing the importance of the sociological study of literature in a deeper understanding of social transformations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lucien Goldman
  • sociology of literature
  • criticism of developmental structuralism
  • Ghadah Alsman
  • Beirut 75

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل سوسیولوجی لروایة بیروت 75 لغادة السمان على أساس نظریة البنیویة التنمویة

چکیده [العربیة]

تدرس سوسیولوجیة الأدب، کإحدی فروع علم الاجتماع، الإنتاج الاجتماعی للأدب وتحلل تبعاته الاجتماعیة. فی هذا البحث، تم استکشاف التحلیل الاجتماعی لروایة "بیروت 75" لغادة السمان بناءً على نظریة البنیویة التکوینیة للوسیان غولدمان. الهدف الرئیسی من البحث هو استکشاف الأبعاد الاجتماعیة والثقافیة الواردة فی الروایة وتحلیل دور الهیاکل الاجتماعیة فی تشکیل وعکس القضایا الاجتماعیة فی ذلک الوقت. یُعنى التحلیل الاجتماعی بدراسة الحقائق الاجتماعیة، وشرحها، ومقارنة وتحلیل المجتمعات البشریة، وسلوک وأفعال الإنسان فی المجتمع حسب الزمان والمکان وأسبابها. تشیر النتائج إلى أن هذه الروایة، من خلال الترکیز على موضوعات مثل الفقر، وعدم المساواة الطبقیة، والقضایا العرقیة، والشهرة والشهوة، تمکنت بوضوح من تمثیل الوضع الحرج والتحدیات التی واجهها مجتمع بیروت فی سبعینیات القرن الماضی؛ حیث تمکنت الهیاکل الاجتماعیة داخل العمل، جنبًا إلى جنب مع عبقریة الکاتبة، من تقدیم صورة شاملة ومتعددة الطبقات للأزمات الاجتماعیة والثقافیة والسیاسیة لتلک الفترة، وتؤکد على أهمیة الدراسة الاجتماعیة للأدب فی الفهم الأعمق للتطورات الاجتماعیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • لوسیان غولدمان
  • سوسیولوجیة الأدب
  • نقد البنیویة التنمویة
  • غادة السمان
  • بیروت 75
اوگریدی، ویلیام، (1394ش). درآمدی بر زبانشناسی معاصر، ترجمه علی درزی، تهران: سمت.
آبوب، پاملا، (1387ش). جامعه شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
برهومة، عیسی (2002). اللغة والجنس، حفریات اللغویة فی الذکورة والأنوثة، عمان: دار الشروق للنشر والتوزیع.
بهمنی مطلق، یدالله، (1393ش). «رابطه زبان و جنسیت در رمان شب‌‌های تهران»، دوفصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال22،ش76، صص7-26.
تانگ، رزمری، (1387ش). درآمدی جامع بر نظریه‌‌های فمینیستی، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
ترادگیل، پیتر، (1376ش). زبان‌‌شناسی اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی، تهران: نشر آگه.
حفناوی، رشید، (2011ش). مسارات النقد و مدارات ما بعدالحداثة، عمان: دروب للنشر و التوزیع.
رید، ایولین، (1386ش). فمینیسم و مردم شناسی، ترجمه افشنگ مقصودی، تهران: گل آذین.
سعداوی، نوال، (1990م)، دراسات عن المرأة و الرجل فی المجتمع العربی، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات.
طریف خولی، یمنی، (2014م). النسویة و فلسفة العلم، قاهرة: الهیئة العامة لقصور الثقافة.
الظاهر، رضا، (2001م). دراسة فی کتابة النساء، دمشق: دار المدی.
العبد، عبدالله، (2021م). فی لسانیات اللغة العربیة، الأردن: دارالخلیج.
فتوحی، محمود، (1390ش). سبک شناسی نظریه‌‌ها: رویکردها و روش‌‌ها، تهران: سخن.
فرشید ورد، خسرو، (1388ش). دستور مختصر تاریخی زبان فارسی، تهران: زوار.
کرس میر، کارولین، (1387ش). فمینیسم و زیبایی شناسی، ترجمه افشنگ مقصودی، تهران: نشر گل.
لیکاف، رابین، (1403ش)، زبان و جایگاه زن، ترجمه مریم خدادادی، چ5، تهران: نگاه.
مدرسی، یحیی،(1361ش). جامعه شناسی زبان، تهران: آگاه.
مراد، نادیا، (2019م). روایة الفتاة الأخیرة، بی‌‌جا: التنویر.
  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1403
  • تاریخ بازنگری: 14 تیر 1404
  • تاریخ پذیرش: 26 تیر 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 09 مرداد 1404
  • تاریخ انتشار: 20 شهریور 1404