هنجارگریزی ترکیبی در سوره‌های مبارکه زخرف و دخان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان وادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

2 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، بیرجند، ایران.

10.22091/npa.2025.11938.1024

چکیده

ساختار زبان معیار به گونه‌ای است که الگو و قواعد دستوری خاصی دارد و خروج نابجا از آن، ایجاد اختلال در زبان معیار را به دنبال دارد، اما چنانچه این خروج هدفمند صورت گیرد، ضمن برجسته­شدن کلام، توجه مخاطب به معنای مقصود جلب می‌شود. اینجاست که کارکرد زبان ادبی بروز می­یابد؛ بدینگونه که در اثر تغییر الگوها و صورت‌ها، فرآیند برقراری ارتباط بین کلام و دریافت­کننده، اندکی دشوار شده و لذا ادراک پیام با تأخیر صورت می­گیرد، ولی پس از کشف معنا و برقراری فرآیند ارتباطی، مخاطب به وجد آمده و از الگوی نوین کلام،  شگفت‌زده می‌شود. قرآن کریم با مؤلفه‌های ارزشمندش در راستای القای معانی ویژه‌، از الگوهای متعددی نظیر هنجارگریزی ترکیبی، در زمینه برجسته‌سازی کلام برخوردار است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، برخی از این اسلوب‌ها را که مربوط به حوزه هنجارگریزی ترکیبی است، در دو سوره مبارکه زخرف و دخان مورد بررسی قرار داده است. نتایج بیانگر آن است که با توجه به ساختار زبانی خاص دو سوره‌ و استفاده از اسلوب‌هایی چون حذف، تقدیم و تأخیر و یا دیگر شیوه‌های بیانی، ضمن جلب توجه مخاطب به الگوی کلام، مفاهیم ارزشمندی همچون: تأکید، تعظیم، تهویل، اختصار، اختصاص و ..، از آن استنباط می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

هنجارگریزی ترکیبی در سوره‌های مبارکه زخرف و دخان

نویسندگان [English]

  • Ali Sheikh Jami Poshteiy 1
  • Abbas Ganjali 2
  • Seyyed Morteza Hosseini 3
1 Master of Arabic Language and Literature in Hakim Sabzevari University , Sabzevar. Iran
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature in Hakim Sabzevari University . Sabzevar. Iran
3 Assistant Prof, Department of Theology and Islamic Studies, Islamic Azad University of Birjand Branch, Birjand, Iran
چکیده [English]

ساختار زبان معیار به گونه‌ای است که الگو و قواعد دستوری خاصی دارد و خروج نابجا از آن، ایجاد اختلال در زبان معیار را به دنبال دارد، اما چنانچه این خروج هدفمند صورت گیرد، ضمن برجسته­شدن کلام، توجه مخاطب به معنای مقصود جلب می‌شود. اینجاست که کارکرد زبان ادبی بروز می­یابد؛ بدینگونه که در اثر تغییر الگوها و صورت‌ها، فرآیند برقراری ارتباط بین کلام و دریافت­کننده، اندکی دشوار شده و لذا ادراک پیام با تأخیر صورت می­گیرد، ولی پس از کشف معنا و برقراری فرآیند ارتباطی، مخاطب به وجد آمده و از الگوی نوین کلام،  شگفت‌زده می‌شود. قرآن کریم با مؤلفه‌های ارزشمندش در راستای القای معانی ویژه‌، از الگوهای متعددی نظیر هنجارگریزی ترکیبی، در زمینه برجسته‌سازی کلام برخوردار است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، برخی از این اسلوب‌ها را که مربوط به حوزه هنجارگریزی ترکیبی است، در دو سوره مبارکه زخرف و دخان مورد بررسی قرار داده است. نتایج بیانگر آن است که با توجه به ساختار زبانی خاص دو سوره‌ و استفاده از اسلوب‌هایی چون حذف، تقدیم و تأخیر و یا دیگر شیوه‌های بیانی، ضمن جلب توجه مخاطب به الگوی کلام، مفاهیم ارزشمندی همچون: تأکید، تعظیم، تهویل، اختصار، اختصاص و ..، از آن استنباط می‌گردد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • قرآن
  • زبان‌شناسی
  • هنجارگریزی ترکیبی
  • زخرف
  • دخان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 فروردین 1404
  • تاریخ دریافت: 27 آذر 1403
  • تاریخ بازنگری: 19 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 28 فروردین 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 28 فروردین 1404
  • تاریخ انتشار: 28 فروردین 1404