بررسی بحران هویت در رمان «عازف الغیوم» نوشته علی بدر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی ، دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران.

10.22091/npa.2023.9698.1002

چکیده

هویت یکی از مهمترین مؤلفه‌های شخصیتی انسان به شمار می‌رود و قرارگاهی است که در آن «خود» و «من» در برابر «دیگری» جای می‌گیرد. بدین ترتیب هویت امری سیال است و همین سیال بودن در عین حال که سبب پویایی آن می‌شود، آن را در معرض خطر نیز قرار می‌دهد؛ خطری که می‌تواند سبب بحران هویت شود. عراق از جمله کشورهایی است که از پیشینه تمدنی، فرهنگی و تاریخی ویژه‌ای برخوردار است ولی بحران هویت از نگرانی‌های امروز این ملت شده است. عامل اصلی آن وابسته به شرایط سیاسی و اجتماعی چند دهه‌ عراق می‌باشد. رمان «عازف الغیوم» نوشته‌ «علی بدر» از جمله رمان‌هایی است که بحران هویتی شخصیت‌ مهاجر از جمله «نبیل» را در تقابل با دو نظام فرهنگی شرق و غرب مطرح می‌سازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مولفه‌هایی همچون تناقضهای درونی مهاجر، زیستن با خود مجازی به جای خود حقیقی، تغییر هویت زبانی و نگرش ملی و فرهنگی به خوبی در این رمان تجلی پیدا کرده است. شخصیت ‌اصلی رمان به علت مشکلات اجتماعی از آنجا گسسته‌ و با مهاجرت به سرزمین غربت با فضایی رو به رو شده‌ که همواره وجودش را به چالش کشیده است تا جایی که با خویش بیگانه شده و ارتباط خود را با تمدن بین النهرین به فراموشی سپرده و تلاش نموده‌ آرزوهای خود را در سرزمین غرب جست و جو کنند. نتیجه‌ی این اتفاق بریدن از خاطرات ملی و بیگانگی نسبت به فرهنگ خویش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Identity Crisis Study in the novel "Azef-al-Ghoyum" by Ali Badr

نویسندگان [English]

  • Mojgan Tavakoli 1
  • Mohsen Seifi 2
  • rouhollah sayadi nezhad 3
1 PhD student of Arabic Language and Literature in Kashan University, Isfahan, Iran
2 Assosiate Professor of Arabic Language and Literature in Kashan University, Isfahan, Iran.
3 Assosiate Professor of Arabic Language and Literature in Kashan University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Identity is considered one of the most important components of human personality and it is a position where "self" and "I" are placed against others. In this way, identity is a fluid thing, and this fluidity, while causing its dynamism, also exposes it to danger. A danger that can cause an identity crisis. Iraq is one of the countries that have a special civilizational, cultural and historical background, but the identity crisis has become one of the concerns of this nation today. Its main factor is related to the political and social conditions of several decades in Iraq. The novel "Azef Al-Ghouyum" written by Ali Badr is one of the novels that present the identity crisis of the immigrant character such as "Nabil" in contrast to the two cultural systems of the East and the West. The results of the research indicate that the components such as the internal contradictions of the immigrant, living with the virtual self instead of the real self, the change of linguistic identity and the national and cultural attitude have been well manifested in this novel. The main character of the novel broke away from there due to social problems and by migrating to the land of exile, he faced an environment that has always challenged his existence to the point where he became alienated from himself and forgot his connection with the Mesopotamian civilization. Search for your dreams in the land of the West. The result of this incident is cutting off ethnic memories and alienation from one's own culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Arabic Novel
  • Ali Badr
  • "Azef-al-Ghoyum"
  • Identity Crisis

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة أزمة الهویة فی روایة "عازف الغیوم" للکاتب علی بدر

چکیده [العربیة]

تعتبر الهویة واحدة من أهم مکونات الشخصیة الإنسانیة، وهی المجال الذی یتشکل فیه "الذات" و"الأنا" فی مواجهة "الآخر". وهکذا، فإن الهویة تمثل ظاهرة سائلة، وبالرغم من أن هذه السیولة تساهم فی حیویتها، إلا أنها تعرضها للخطر أیضًا، وهو خطر یمکن أن یؤدی إلى أزمة هویة. یُعتبر العراق واحدًا من البلدان التی تتمتع بإرث حضاری وثقافی تاریخی متمیز، إلا أن أزمة الهویة أصبحت من القضایا التی تشغل هذا الشعب الیوم. ویرتبط السبب الرئیسی فی ذلک بالظروف السیاسیة والاجتماعیة التی عانى منها العراق لعشرات السنین. وإن روایة "عازف الغیوم" للکاتب علی بدر تطرح أزمة الهویة من خلال شخصیة المهاجر "نبیل"، فی تفاعلها مع نظامین ثقافیین مختلفین هما الشرق والغرب. تشیر نتائج البحث إلى أن عوامل مثل التناقضات الداخلیة للمهاجر، والعیش مع الذات الافتراضیة بدلاً من الذات الحقیقیة، وتحول الهویة اللغویة، وتغیر النظرة الوطنیة والثقافیة، تتجلى بشکل واضح فی هذه الروایة. وإن الشخصیة الرئیسیة فی الروایة، لقد ابتعدت -نتیجة للمشکلات الاجتماعیة- عن جذورها، وعندما هاجرت إلى أراضی الغربة، واجهت فضاءً یتحدى وجودها باستمرار، حتى بلغت الحالة التی أصبحت فیها غریبة عن ذاتها، وأهملت ارتباطها بحضارة بین النهرین، وسعت للبحث عن آمالها فی الغرب. وتتمثل نتیجة هذا الحدث فی الانفصال عن الذکریات الوطنیة والشعور بالغربة تجاه ثقافتها.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الروایة العربیة المعاصرة
  • علی بدر
  • عازف الغیوم
  • أزمة الهویة
  • ابودلال، مریم سالم، (2009م)، «الاغتراب النفسی و علاقته بالتوافق النفسی الاجتماعی»، رسالة ماجستر، لیبیا: آکادمیة الدراسات العلیا.
  • احدی، حسن؛ محسنی، نیکچهر، )1387ش (، روان شناسی رشد، مفاهیم بنیادی در روانشناسی و نوجوانی و جوانی، تهران: انتشارات آینده درخشان.
  • ادیب راد، نسترن و دیگران، )1386ش)، مبانی نظری هویت و بحران هویت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی، جهاد دانشگاهی.
  • بدر، علی، (2016م)، عازف الغیوم، الطبعة الاولی، ایتالیا: منشورات المتوسط.
  • بلاسم، حسن، (2017م)، العراق، الطبعة الاولی، بلجیکا، دار ألکا.
  • جماعی، صلاح الدین، (2007م)، الاغتراب النفسی و الاجتماعی و علاقته بالتوافق النفسی و الاجتماعی،الطبعة الأولی، عمان، الاردن، مکتبة مدبولی.
  • جنکینز، ریچارد، ) 1391ش (، هویت اجتماعی، ترجمه: تورج یار احمدی، تهران: نشر شیرازه.
  • خلیفه، عبداللطیف، (2003م)، دراسات فی سیکولوجیة الاغتراب، القاهرة: دار غریب للطباعة و النشر.
  • رهبری، مهدی، )1380 (، معرفت و قدرت: معمای هویت، تهران: کویر.
  • الزیود، ماجد، )2006م)، الشباب و القیم فی عالم متغیر، الطبعةالأولی، عمان : دارالشرق للنشر و التوزیع.
  • سلامی، سمیره، (2000م)، الاغتراب فی الشعر العباسی (القرن الرابع الهجری)، دمشق: دار الینابیع.
  • شرفی، محمدرضا، ) 1382 (، جوان و بحران هویت، چاپ سوم، تهران:  انتشارات سروش.
  • صالح، فروغ، ) 1387 (، هویت ملی، هویت قومی و وفاق ملی، پژوهشنامه هویت اجتماعی، شماره 49، 21.
  • عماره، محمد، (1999م)، مخاطر العولمة علی الهویة الثقافیة، القاهرة: دار نهضة مصر للطباعة و النشر.
  • نعمان، احمد، (1996م)، هذه هی الثقافة، الجزایر: شرکة دار الأمة للطباعة و الترجمة و النشر و التوزیع.
  • نقیب زاده، میر عبدالحسین، ) 1375 (، در آمدی بر فلسفه، تهران: انتشارات طهوری
  • نورد بی و رنون، و هال، کالوین،) 1380 (، روانشناسان بزرگ، ترجمه: احمد به پژوه و رمضان دولتی، تهران: منادی تربیت
  • نیازی، محسن و دیگران، ) 1392 (، زبان و هویت؛ تبیین رابطه­ی زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی، فرهنگی و ملی ، فصلنامه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، شماره 30، ص 207.
  • هولمبورن، هارلمس، )2010م (، سوسیولوجیا الثقافة و الهویة، ترجمه: حاتم حمید محسن، سوریا: دار کیوان للطباعة و النشر والتوزیع.
  • یوسفی، نریمان (1383ش)، شکاف بین نسلها؛ بررسی نظری و تجربی، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

 

  • تاریخ دریافت: 10 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 19 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 مهر 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 22 مهر 1403
  • تاریخ انتشار: 20 دی 1403